Το αδίκημα της οχληρίας.

Το Αστικό αδίκημα της ιδιωτικής οχληρίας

Ένα αστικό αδίκημα που μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές και που είναι συχνά διαπραττόμενο την σημερινή εποχή είναι το αδίκημα της ιδιωτικής οχληρίας (Private Nuisance).

Σύμφωνα με το άρθρο 46 του Περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, ως έχει τροποποιηθεί:

« Iδιωτική oχληρία συvίσταται στo ότι πρόσωπo επιδεικvύει συμπεριφoρά ή διεξάγει τις εργασίες τoυ ή χρησιμoπoιεί ακίvητη ιδιoκτησία πoυ αvήκει σε αυτό κατά κυριότητα ή κατέχεται από αυτό, με τρόπo ώστε κατά συvήθεια vα παρεμβαίvει στηv εύλoγη χρήση και απόλαυση, αφoύ ληφθoύv υπόψη η θέση και η φύση αυτής, της ακίvητης ιδιoκτησίας oπoιoυδήπoτε άλλoυ πρoσώπoυ: Νoείται ότι o εvάγovτας δεv τυγχάvει απoζημίωσης σε σχέση με ιδιωτική oχληρία εκτός αv εξαιτίας αυτής υπέστη ζημιά: Νoείται περαιτέρω ότι oι διατάξεις τoυ άρθρoυ αυτoύ δεv εφαρμόζovται καθόσov αφoρά παρέμβαση στo φως»

Όπως προκύπτει από τον ορισμό του αδικήματος, άτομο διαπράττει ιδιωτική οχληρία όταν χρησιμοποιεί την δική του γή νόμιμα μέν αλλά με τέτοιο τρόπο που κατά συνήθειά (δηλαδή συστηματικά και όχι μέσω μίας μεμονωμένης πράξης) επηρεάζει την εύλογη χρήση και απόλαυση της γής  γείτονα προκαλώντας του κάποια μορφή ζημιάς (όχι απαραίτητα φυσικής ζημιάς)

Παρέμβαση στην γή του γείτονα δύναται να λάβει χώρα με διάφορους τρόπους, όπως με  εισχώρηση στην γή του γείτονα (π.χ εισχώρηση κλαδιών ή εξάπλωση ριζών δέντρου στο γειτονικό ακίνητο), με την πρόκληση φυσικής ζημιάς στην γή, στα κτίρια ή στην βλάστηση του γείτονα (π.χ καυσαέρια, τοξικά υγρά, πλημμύρες κτλ ), ή με οιονδήποτε άλλο τρόπο ο οποίος επηρεάζει δυσμενώς την άνετη και εύλογη προσωπική απόλαυση (Substantial interference with the enjoyment of land) της γης του γείτονα (πχ. συχνή πολύ δυνατή μουσική αργά το βραδυ, έντονη δυσοσμία, άλλοι θόρυβοι, σκόνη, σύννεφα καπνών, δηλητηριώδη αέρια κ.α).

Δέν αποτελεί ιδιωτική οχληρία κάθε παρέμβαση στην χρήση και απόλαυση της γής του γείτονα, αλλά η παρέμβαση θα πρέπει πέρα απο συνεχής και ουσιαστική να ενοχλεί και να επηρεάζει δυσμενώς την ήσυχη και άνετη προσωπική απόλαυση της γής του γείτονα και η ενόχληση αυτή θα πρέπει να είναι εύλογη. Με άλλα λόγια, πρέπει να αποδεικνύεται πραγματική επέμβαση στην ησυχία και άνεση του ενάγοντα με τα μέτρα του κοινού ανθρώπου και όχι ενός υπερευαίσθητου ανθρώπου. 

Αν λόγου χάρη απολαμβάνω να παίζω βιολί καθημερινά στο σπίτι μου και το κάνω ταυτόχρονα και για σκοπούς εξάσκησης και βελτίωσης σε λογικές ώρες της ημέρας, δύσκολα μπορεί ο γείτονας μου επειδή απλώς δέν αντέχει την κακή μουσική μου να με κατηγορήσει για το αστικό αδίκημα της  οχληρίας στο δικαστήριο.  Κατι τέτοιο θα με περιόριζε με τέτοιο τρόπο ωστε να μήν μπορώ να παίζω βιολί καθόλου. Εάν όμως παίζω βιολί καθημερινά απο τις 2π.μ μέχρι τις 5 π.μ, ώστε οι γείτονες μου να μήν μπορούν να κοιμηθούν, τότε θα είχαν εύλογους λόγους να κινηθούν εναντίον μου.

Σύμφωνα με το σύγγραμα Tort: Textbook Series, 7th Ed, Κεφάλαιο 10, παράγραφος 10-003

«Mere personal discomfort will be treated with latitude unless the interference is such that it is “materially interfering with the ordinary comfort physically of human existence, not merely according to elegant or dainty modes and habits of living. On this basis, loss of a view from one’s property is a loss of “elegant” living and not such as to interfere with the ordinary comfort of human existence»

Στην Γιάννης Σαββιτζίκκης Καρπασίτης κ.α ν. Γεώργιου Α. Σιόκκουρου, αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής:

«Όσον αφορά την υγεία και την άνεση ή ζημιά που πρέπει να αποδεικνύεται δεν είναι αναγκαίο να ισοδυναμεί με άμεση βλάβη αλλά είναι αρκετό αν κάποιος εμποδίζεται σε υπολογίσιμη έκταση από την απόλαυση των συνηθισμένων ανέσεων της ζωής. Το επίπεδο δε αυτό των ανέσεων είναι ανάλογο με τη φύση και την θέση της περιουσίας. Έτσι κατοικία που βρίσκεται σε οικιστική περιοχή διαφέρει από άλλη που βρίσκεται σε εμπορική και, επομένως, θορυβώδη περιοχή».

Όπως προκύπτει απο τα πιο πάνω, λαμβάνεται υπόψην η φύση και η θέση της γής και θα πρέπει πάντοτε να υπάρχει ένα ισοζύγιο μεταξύ των δικαιωμάτων ενος προσώπου να αξιοποιεί και να χρησιμοποιεί την γή του αλλά και των δικαιωμάτων του γείτονα σε εύλογη απόλαυση της γής του.

Ειναι πολύ πιο δύσκολο να ισχυριστώ την διάπραξη ιδιωτικής οχληρίας αν επειδή απο ένα εργοστάσιο που γειτνιάζει με την οικία μου που εκπέμπει καυσαέρια καταστρέφονται τα φυτά μου, εάν  η οικία μου βρίσκεται  σε μία βιομηχανική περιοχή με πολλά τέτοια εργοστάσια. Παρομοίως, εάν η οικία μου βρίσκεται σε βιομηχανική περιοχή οπου συχνά κυκλοφορούν και σταθμεύουν φορτηγά, είναι πολύ πιο δύσκολο να ισχυρισθώ ότι ο θόρυβος που προκαλούν τα φορτηγά αποτελεί οχληρία.

Σε αντίθεση με το αδίκημα της παράνομης επέμβασης, το αδίκημα της οχληρίας δέν είναι αγωγιμο απο μόνο του αλλά απαιτείται η ύπαρξη ζημιάς. Ο Ενάγοντας θα πρέπει να έχει υποστεί κάποιου  είδους ζημιά ώς αποτέλεσμα αυτής.

Σημειώνεται  όμως ότι ο  όρος ζημιά δεν σημαίνει αποκλειστικά φυσική ζημιά ή άμεση βλάβη. Η προϋπόθεση φυσικής ζημιάς ή/και άμεσης βλάβης περιορίζεται στο είδος της ιδιωτικής οχληρίας που συνιστά την πρόκληση φυσικής ζημιάς σε περιουσία. Στο είδος της οχληρίας  όμως που αφορά παρέμβαση στην απόλαυση περιουσίας του ενάγοντα η ζημιά δεν είναι αναγκαίο να ισοδυναμεί με άμεση βλάβη. Είναι αρκετό για στοιχειοθέτηση ζημιάς να εμποδίζεται κάποιος σε σημαντικό βαθμό στην απόλαυση των συνηθισμένων ανέσεων της ζωής.

Σε σχέση με το θέμα των υπερασπίσεων, σημειώνεται ότι σε αγωγή για διάπραξη ιδιωτικής οχληρίας, αποτελεί υπεράσπιση σύμφωνα με το άρθρο 47 του Νόμου, το γεγονός ότι ο εναγόμενος ενήργησε σύμφωνα με τους όρους συμφωνίας μεταξύ του και του Ενάγοντα η οποία δεσμέυει τον Ενάγοντα και λειτουργεί προς όφελος του Εναγόμενου.

Σε σχέση με το θέμα των αξιώσεων, σημειώνεται ότι σε σε αγωγές για ιδιωτική  οχληρία, ο Ενάγοντας δύναται να αξιώσει ειδικές αποζημιώσεις  σε σχέση με την μείωση της αγοραίας ή/και ενοικιαστικής αξίας του ακινήτου   συνεπεία της οχληρίας ή σε περίπτωση που η οχληρία προκάλεσε φυσική ζημιά στο ακίνητο, το κόστος αποκατάστασης αυτής. Είναι επίσης δυνατή η επιδίκαση γενικών αποζημιώσεων. Επιπλέον, εκτός των αποζημιώσεων, ο ενάγοντας μπορεί να ζητήσει απο το Δικαστήριο την έκδοση απαγορευτικού διάταγματος άρσης της οχληρίας.

Οχληρία σύμφωνα με τον Περι Δήμων Νόμο

Πέραν της ιδιωτικής οχληρίας που αποτελεί αδίκημα σύμφωνα με τον Περι Αστικών Αδικημάτων Νόμο που αναφέρεται πιο πάνω, υπάρχει και το αδίκημα της οχληρίας σύμφωνα με το άρθρο 91 του Περι Δήμων Νόμου. Σε περίπτωση που διαπράττεται οχληρία σύμφωνα με τις προνοιες του Περι Δήμων Νόμου, ο Δήμος δύναται να ειδοποιήσει το άτομο που διαπράττει την οχληρία (σε περίπτωση που αυτό είναι άλλο απο τον κάτοχο ή τον ιδιοκτήτη) ή/και τους κατόχους ή/και ιδιοκτήτες  ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για άρση της οχληρίας ή/και να προβεί ο ίδιος σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες χρεώνοντας τους ιδιοκτήτες ή/και δημιουργώντας χρηματική επιβάρυνση (άρθρο 93 του Πέρι Δήμων Νόμου) στο ακίνητο ή ακόμη και να κινηθεί δικαστικώς.

Σύμφωνα με το άρθρο 91 του Περι Δήμων Νόμου ως έχει τροποποιηθεί, τα ακόλουθα θεωρούνται ώς οχληρία:

«(α) Οιαδήπoτε υπoστατικά  εις τoιαύτηv κατάστασιv ώστε vα συvιστoύv oχληρίαv ή vα είvαι επιβλαβή εις τηv υγείαv. (β) oιαδήπoτε μικρά λίμvη, χαvδάκιov, ρείθρov, ρoή ύδατoς, απoχωρητήριov, oυρητήριov, απoρρoφητικός λάκκoς, oχετός ή τεφρoδόχη, τόσov ρυπαρά ή εις τoιαύτηv κατάστασιv, ώστε vα συvιστoύv oχληρία ή vα είvαι επιβλαβή εις τηv υγείαv (γ)  oιovδήπoτε ζώov ή πτηvόv κατά τoιoύτov τρόπov διατηρoύμεvov ώστε vα συvιστά oχληρίαv ή vα είvαι επιβλαβές εις τηv υγείαv ή επιζήμιov διά τας αvέσεις της περιoχής ή vα δημιoυργή ακαλαισθησίαv. (δ) oιovδήπoτε φυτόv, είτε αυτoφυές είτε μη, oιαδήπoτε συσσώρευσις, εvαπόθεσις, τoπoθέτησις, διατήρησις ή εvαπoθήκευσις oιoυδήπoτε αvτικειμέvoυ ή  πράγματoς εις oιovδήπoτε δημόσιov ή ιδιωτικόv χώρov τα oπoία απoτελoύv oχληρίαv ή είvαι επιβλαβή εις τηv υγείαv ή δημιoυργoύv ακαλαισθησίαv ή είvαι επιζήμια διά τας αvέσεις της περιoχής ή είvαι εvδεχόμεvov vα επηρεάσoυv τηv ασφάλειαv oιoυδήπoτε πρoσώπoυ. (ε) oιαδήπoτε κατoικία ή μέρoς κατoικίας, τoσoύτov υπερπλήρης ώστε vα είvαι επικίvδυvoς ή επιβλαβής εις τηv υγείαv τωv εvoίκωv ή τωv κατoίκωv της περιoχής, ή επιζημία διά τας αvέσεις της περιoχής. (στ) oιovδήπoτε εργoστάσιov, εργαστήριov, τόπoς εργασίας, υπoστατικόv εργασίας, αλώvιov ή κάμιvoς ή oιoσδήπoτε χώρoς όπoυ διατηρoύvται ζώα- (i) τoιαύτης φύσεως ή κατά τoιoύτov τρόπov κείμεvα, κατεσκευασμέvα, λειτoυργoύvτα ή διατηρoύμεvα ώστε vα είvαι επιβλαβή εις τηv υγείαv ή επιζήμια διά τας αvέσεις της περιoχής. Ή (ii) τα oπoία δεv διατηρoύvται εις καθαράv κατάστασιv. Ή (iii) τα oπoία δεv εξαερίζovται ώστε vα καθιστoύv αβλαβή, όσov τoύτo είvαι πρακτικώς δυvατόv, oιαδήπoτε αέρια, ατμoύς, σκόvηv ή άλλας ακαθαρσίας αι oπoίαι παράγovται κατά τηv διάρκειαv της διεξαγωγής της εργασίας εvτός αυτώv, τα oπoία συvιστoύv oχληρίαv ή είvαι επιβλαβή εις τηv υγείαv ή επιζήμια διά τας αvέσεις της περιoχής. (iv) τoσoύτov υπερπλήρη ώστε vα είvαι επικίvδυvα ή επιβλαβή εις τηv υγείαv τωv εργαζoμέvωv εvτός αυτώv ή τωv κατoίκωv της περιoχής ή επιζήμια διά τας αvέσεις της  περιoχής. (ζ) oιαδήπoτε καπvoδόχoς (μη oύσα καπvoδόχoς ιδιωτικής κατoικίας) εκπέμπoυσα καπvόv εις τoιαύτηv πoσότητα ώστε vα συvιστά oχληρίαv ή vα είvαι επιζημία εις τηv υγείαv ή τας αvέσεις της περιoχής.(η) oιovδήπoτε πoρvείov ή oίκoς αvoχής τα oπoία, ή λόγω της θέσεως τωv ή συvεπεία τoυ τρόπoυ κατά τov oπoίov λειτoυργoύv, ή δι’ oιovδήπoτε άλλov λόγov, είvαι επιθυμητόv, πρoς τo δημόσιov συμφέρov vα κλείσoυv ή απoμακρυvθoύv(θ) oιαδήπoτε στέγη, σκιάδα, υδρoρoή, σωλήv, αγωγός, υπερχείλισις ή άλλη εκρoή ύδατoς η oπoία εκχύvει ύδωρ εvτός ή επί ή πλησίov oιασδήπoτε oδoύ εvτός τωv δημoτικώv oρίωv κατά τρόπov o oπoίoς απoτελεί αιτίαv ζημίας εις αυτήv ή απoτελεί oχληρίαv διά τoυς διερχoμέvoυς.(ι) oιαδήπoτε μη επιστρωμέvη πρόσoψις, μovoπάτι ή τόπoς πρoσηρτημέvoς εις oιαvδήπoτε oικoδoμήv και o oπoίoς συvιστά μέρoς ή είvαι όμoρoς πρoς oιαvδήπoτε oδόv εvτός τωv δημoτικώv oρίωv (ια) oιovδήπoτε πεζoδρόμιov, σκιάδα, ή παρoμoία κατασκευή η oπoία δεv είvαι σύμφωvoς πρoς τας διατάξεις oιωvδήπoτε δημoτικώv καvovισμώv εκδιδoμέvωv δυvάμει τoυ παρόvτoς Νόμoυ, αφoρώvτωv εις τηv κατασκευή ή συvτήρησιv πεζoδρoμίωv ή πεζoδρόμωv, σκιάδωv ή παρoμoίωv κατασκευώv (ιβ) oιovδήπoτε έτερov πράγμα, αvτικείμεvov, υπoστατικόv, πράξις ή παράλειψις τo oπoίov ή η oπoία δυvάμει τoυ παρόvτoς Νόμoυ ή oιoυδήπoτε Δημoτικoύ καvovισμoύ εκδιδoμέvoυ δυvάμει αυτoύ συvιστά oχληρίαv: Νoείται ότι oυδεμία πoιvή επιβάλλεται εις oιovδήπoτε πρόσωπov εv σχέσει πρoς oιαvδήπoτε συσσώρευσιv ή εvαπόθεσιv αvαγκαίαv διά τηv απoτελεσματικήv διεξαγωγήv oιασδήπoτε εργασίας ή κατασκευής, εάv απoδειχθή πρoς ικαvoπoίησιv τoυ δικαστηρίoυ ότι η τoιαύτη συσσώρευσις ή εvαπόθεσις παρέμειvε μόvov διά τov αvαγκαίov πρoς διεξαγωγήv της εργασίας ή κατασκευής χρόvov, και ότι ελήφθησαv όλα τα διαθέσιμα μέσα διά τηv παρεμπόδισιv της πρoκλήσεως βλάβης εις τηv δημoσίαv υγείαv ή διά τηv ασφάλειαv ή τας αvέσεις τωv κατoίκωv της περιoχής, ή διά τηv καλαισθησίαv της περιoχής».

Κοινή ή/και δημόσια οχληρία σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα.

Η οχληρία δύναται σε περιπτώσεις όπου ενοχλεί το κοινό, να αποτελέσει και ποινικό αδίκημα, σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 186 του Ποινικού Κώδικα

«Όποιος διενεργεί πράξη που δεν είναι εξουσιοδοτημένη από το νόμο ή παραλείπει να εκτελέσει καθήκον που επιβάλλεται από το νόμο και συνέπεια αυτού προκαλεί οποιαδήποτε κοινή βλάβη ή κίνδυνο ή ενόχληση ή παρεμποδίζει ή προκαλεί ενόχληση στο κοινό κατά την άσκηση κοινών δικαιωμάτων, διενεργεί πλημμέλημα, το οποίο καλείται κοινή οχληρία και υπόκειται σε φυλάκιση ενός χρόνου. Είναι αδιάφορο ότι η πράξη ή παράλειψη για την οποία πρόκειται, διευκολύνει μεγαλύτερο μέρος του κοινού παρά το ενοχλημένο από αυτή, το γεγονός όμως ότι διευκολύνει τη νόμιμη άσκηση των δικαιωμάτων μέρους του κοινού είναι δυνατόν να φανερώνει ότι τέτοια πράξη ή παράλειψη δεν είναι οχληρία για οποιοδήποτε μέρος του κοινού».

Η διάκριση  της ποινικής κοιινής οχληρίας απο την ιδιωτική οχληρία καταγράφεται ως πιο κάτω στον “Russell on Crime”, 12η έκδοση, Τόμος 2, σελ. 1387:

“Η οχληρία ή η ενόχληση σημαίνει οτιδήποτε το οποίο προκαλεί βλάβη, στενοχωρία ή ζημιά. Οι οχληρίες είναι δύο ειδών:  δημόσια ή κοινή οχληρία η οποία επηρεάζει ουσιωδώς το κοινό, και αποτελεί ουσιώδη ενόχληση για όλους τους υπηκόους …. και ιδιωτική οχληρία η οποία μπορεί να προσδιοριστεί σαν οτιδήποτε το οποίο προκαλεί ουσιαστική ανησυχία και ενόχληση, σε οποιοδήποτε άτομο κατά την χρήση για συνηθισμένους σκοπούς της κατοικίας του ή της περιουσίας του.”

Σύμφωνα με το σύγγραμμα  “Russell on Crime”, 12η έκδοση, Τόμος 2, σελ. 1405-1406,

“δημόσια οχληρία μπορεί να προκληθεί από καπνό, δυσοσμία, ή κακοσμία, αν από μόνες τους ή σε συνδυασμό δημιουργούν αισθητή δημόσια ενόχληση ή βλάβη στην υγεία.  Αν υπάρχουν οσμές ενοχλητικές για τις αισθήσεις αυτό είναι αρκετό γιατί οι περίοικοι έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν τον καθαρό αέρα”.

Στην υπόθεση Kωνσταντίνου Σάββας ν. Aστυνομίας (1998) 2 ΑΑΔ 216, η εκκένωση απο βυτιοφόρο βοθρολυμάτων σε συγκεκριμένο χώρο με αποτέλεσμα την πρόκληση έντονης δυσοσμίας η οποία ήταν επιβλαβής για την υγεία και η οποία αφαιρούσε με αισθητό τρόπο από την απόλαυση της ζωής και περιουσίας στην περιοχή θεωρήθηκε ότι αποτελούσε κοινή οχληρία σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα.

Το πιο πάνω άρθρο ειναι καθαρά πληροφοριακού χαρακτήρα και δέν αποτελεί νομική συμβουλή.