Εκφοβισμός στην Εργασία.

Η εργασία μας εκτός από οικονομικούς πόρους θα πρέπει να μας προσφέρει ταυτόχρονα χαρά καθώς και ηθική ικανοποίηση, ούτως ώστε να μπορούμε να είμαστε ψυχικά υγιής, ισορροπημένοι και λειτουργικοί. Δυστυχώς όμως, συμβαίνει πάρα πολύ συχνά άτομα να δέχονται εκφοβισμό στην εργασία τους είτε από προιστάμενο τους είτε απο τον εργοδότη τους, είτε ακόμη και απο άλλους συναδέλφους.

Το γεγονός ότι τα άτομα αυτά έχουν ανάγκη την εργασία τους για σκοπούς επιβίωσης και συντήρησης των ιδίων αλλά και  της οικογένειας τους δυσχεραίνει την κατάσταση τους καθιστώντας τους ανήμπορους να αντιδράσουν, με αποτέλεσμα πολλές φορές να νοιώθουν παγιδευμένοι σε αυτή την κατάσταση.

Νομοθετικό Πλαίσιο

Το θέμα του εργασιακού εκφοβισμού διέπεται απο τον περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του 1996, ώς έχει τροποποιηθεί (ο «Νόμος»). Ο Νόμος είναι πλήρως εναρμονισμένος με την Οδηγία  της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 89/391/ΕΟΚ.

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Νόμου κάθε εργοδότης οφείλει να διασφαλίζει την ασφάλεια, την υγεία και την ευημερία στην εργασία όλων των εργοδοτουμένων του (το άρθρο εξαιρεί απο την ευθύνη του εργοδότη συμβάντα που οφείλονται σε απρόβλεπτες συνθήκες  που εκφέυγουν του ελέγχου του εργοδότη και σε έκτακτα γεγονότα οι συνέπειες των οποίων δεν θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί παρ’ όλη την επιδειχθείσα επιμέλεια αυτού).

Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Νόμου:

«υγεία σε σχέση με τηv εργασία, υπoδηλώvει όχι μόvo τηv απoυσία ασθέvειας ή αvαπηρίας αλλά περιλαμβάvει και τα φυσικά, πvευματικά και ψυχικά στoιχεία πoυ επηρεάζoυv τηv υγεία και πoυ έχoυv άμεση σχέση με τηv ασφάλεια και τηv υγιειvή κατά τηv εργασία»

Εν όψει των πιο πάνω σημειώνεται ότι ο εργοδότης θα πρέπει να διασφαλίζει ότι δέν υπάρχουν στοιχεία τα οποία θα επηρέαζαν δυσμενώς την ψυχική υγεία των εργαζομένων του, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την σωματική τους υγεία.

Το άρθρο 13.2 προβλέπει συγκεκριμένα τα καθήκοντα του εργοδότη.

Σύμφωνα με το άρθρο 53, εάν ο εργοδότης δέν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του σύμφωνα με τον νόμο ή τους Κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει αυτού, είvαι έvoχoς αδικήματoς και υπoκείται σε πρόστιμo πoυ δεv υπερβαίvει τις ογδόντα χιλιάδες ευρώ ή σε φυλάκιση πoυ δεv θα υπερβαίvει τα τέσσερα χρόνια ή και στις δύo αυτές πoιvές.

Σύμφωνα με το άρθρο 53(6) του Νόμου

«Νομικό πρόσωπο είναι υπεύθυνο για τα αδικήματα που προβλέπονται στον παρόντα Νόμο, όταν αυτά διαπράττονται από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο που ενεργεί είτε ατομικά είτε ως μέλος συλλογικού οργάνου του νομικού προσώπου και το οποίο κατέχει ηγετική θέση στο εν λόγω νομικό πρόσωπο, είτε βάσει εξουσιοδότησης για εκπροσώπηση του νομικού προσώπου, είτε βάσει της εξουσίας λήψης αποφάσεων για λογαριασμό του νομικού προσώπου, είτε βάσει της εξουσίας άσκησης ελέγχου εντός του νομικού προσώπου και σε τέτοια περίπτωση την ευθύνη για τη διάπραξη του εν λόγω αδικήματος φέρει, εκτός από το νομικό πρόσωπο, και το πιο πάνω αναφερόμενο φυσικό πρόσωπο».

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που ο εργαζόμενος υποστεί κάποια βλάβη ή/και ζημιά λόγω του εργασιακού εκφοβισμού, δύναται να ζητήσει αποζημιώσεις απο τον εργοδότη του.

Στην αγγλική υπόθεση Cowley v Mersey Regional Ambulance Service [2001] 6 Q.R. 5 (QBD) το δικαστήριο με γνώμονα την Ευρωπαική Οδηγία  89/391 καθώς και τις αρχές του κοινοδικαίου (common law) κλήθηκε να αποφασίσει σε σχέση με την αξίωση εργαζόμενου για αποζημιώσεις κατά του εργοδότη του λόγω (μεταξύ άλλων) ισχυριζόμενου εκφοβισμού στην εργασία και υπερβολικής πίεσης (work related stress).

Συγκεκριμένα, ο αιτητής είχε υποστεί δύο καταθλιπτικά επεισόδια τα οποία ισχυρίστηκε ότι προκλήθηκαν λόγω της παράβασης απο τον εργοδότη της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία (89/391/EEC).
Ο αιτητής μετά το πρώτο επεισόδιο άρχισε να επισκέπτεται ψυχίατρο, με αποτέλεσμα στην συνέχεια τα εργασιακά του καθήκοντα να μειωθούν.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι  παρόλο που ίσως το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο να μήν  ήταν προβλέψιμο, το δεύτερο ήταν, εφόσον ο εργοδότης είχε λάβει επιστολή του ψυχιάτρου του Αιτητή και στην βάση αυτής μείωσε τις ευθύνες και τα καθήκοντα του.

Το Δικαστήριο επίσης έκρινε ότι ο εργοδότης γνώριζε για τον πιεστικό τρόπο με τον οποίο ο Διευθύνοντας Σύμβουλος αντιμετώπιζε τον Αιτητή και πως αυτό ήταν εύλογο να επηρεάσει τον Αιτητή και ότι ο εργοδότης θα έπρεπε να προβλέψει μετα την επιστροφή του Αιτητή (όπου και ανέλαβε λιγότερα καθήκοντα απο πρίν) ότι η συνεχής πίεση που δεχόταν  θα είχε επιβλαβείς συνέπειες για την ψυχική του υγεία.

Σημειώνεται ότι δυστυχώς μέχρι σήμερα δέν υπάρχει αρκετή κυπριακή νομολογία επι του θέματος. Τονίζεται όμως ότι οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι δεσμευτικές επι των Κυπριακών Δικαστηρίων λόγω της υπεροχής του κοινοτικού δικαιου, ενώ επίσης οι αποφάσεις που αντανακλούν αρχές του κοινοδικαίου είναι μέρος του Κυπριακού δικαίου, σύμφωνα με το άρθρο 29.1.γ του Περι Δικαστηρίων Νόμου 14/1960

Τα πιο πάνω δέν αποτελούν νομική συμβουλή.