Είναι γεγονός ότι στην σημερινή εποχή ο αθλητισμός αποτελεί για πολλούς μία μορφή κερδοφόρας επιχείρησης. Αυτό έχει δυστυχώς οδηγήσει στον λανθασμένο χειρισμό και αντιμετώπιση των αθλητικών αγώνων και σε ανεπίτρεπτες πρακτικές διαφθοράς, χειραγώγησης και στημένων παιχνιδιών, πρακτικές οι οποίες σε καμία περίπτωση δέν αντανακλούν το πνεύμα της αρχής του ευ αγωνίζεσθαι.
Για να αντιληφθούμε τί ακριβώς σημαίνει χειραγώγηση αγώνα, παραθέτω πιο κάτω δύο παραδείγματα.
- Σε λίγες μέρες πρόκειται να λάβει χώρα ένας άκρως σημαντικός αγώνας ποδοσφαίρου μεταξύ της κίτρινης και της μπλε ομαδας. Ένα πρόσωπο (ο «Χ») με συμφέρον στην μπλε ομάδα προσφέρει 9 χιλιάδες ευρώ στον τερματοφύλακα της κίτρινης ομάδας (ο «Υ») με αντάλλαγμα ο Υ να αφήσει την μπλέ ομάδα να σκοράρει τουλάχιστον τέσσερα γκόλ.
- Σε σχέση με τον ίδιο αγώνα, αυτη την φορά δέν δωροδοκείται παίκτης αλλά ο διαιτητής του αγώνα ώστε να διαιτητεύσει με τέτοιο τρόπο που θα χάσει η Κίτρινη ομάδα.
Νομοθετικό πλαίσιο
Το θέμα της χειραγώγησης αθλητικών δραστηριοτήτων διέπεται τόσο απο Ευρωπαική Σύμβαση (Σύμβαση Μacolin CETS 215) όσο και απο τον κυπριακό νόμο περί της Καταπολέμησης της Χειραγώγησης Αθλητικών Γεγονότων 180(I)/2017 (στο εξής ο «Νόμος»).
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Νόμου:
«χειραγώγηση αθλητικού γεγονότος σημαίνει την σκόπιμη διευθέτηση, πράξη ή παράλειψη, για αντικανονική διαφοροποίηση του αποτελέσματος ή της εξέλιξης ενός αθλητικού γεγονότος ή της διαμόρφωσης ενός μεμονωμένου γεγονότος του αγώνα, κατά τρόπο ώστε να αλλοιώνεται εν μέρει ή εν όλω η απρόβλεπτη φύση του υπό αναφορά γεγονότος, με στόχο την αποκόμιση άδικου πλεονεκτήματος για οικονομικό ή άλλο όφελος, προσωπικό ή προς όφελος τρίτων».
Σύμφωνα με το άρθρο 11 του Νόμου, οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο είτε άμεσα, είτε έμμεσα, είτε αυτοπροσώπως είτε μέσο τρίτου προσώπου αποπειράται να προβεί ή προβαίνει σε χειραγώγηση αθλητικού γεγονότος ή συμβάλλει με οιοδήποτε τρόπο στη διεξαγωγή προσυνεννοημένου αγώνα είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα επτά (7) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις διακόσιες χιλιάδες ευρώ (€200.000) ή και στις δύο αυτές ποινές.
Το δικαστήριο, κατά την επιβολή ποινής, δύναται επιπρόσθετα, σε περίπτωση που πρόσωπο αποκομίσει οποιοδήποτε οικονομικό όφελος ως αποτέλεσμα πράξεων διαφθοράς, να εκδώσει διάταγμα δήμευσης, για την επιστροφή ολοκλήρου του ποσού που βεβαιώνεται ως οικονομικό όφελος.
Πέραν των πιο πιο πάνω, απαγορέυεται και ρητά η δωροδοκία για αλλοίωση αποτελέσματος αθλητικού γεγονότος.
Σύμφωνα με το άρθρο 12, πρόσωπο το οποίο υπόσχεται, προσφέρει ή δίδει σε άλλο πρόσωπο οποιοδήποτε δώρο ή άλλο όφελος χωρίς νομικό έρεισμα, με σκοπό τον επηρεασμό απο τον τελευταίο του τελικού αποτελέσματος ενός αθλητικού γεγονότος είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες ευρώ (€100.000) ή και στις δύο (2) αυτές ποινές.
Περαιτέρω, πρόσωπο το οποίο ζητά, αποδέχεται ή λαμβάνει δώρο ή άλλο οικονομικό όφελος, για το οποίο δεν υπάρχει νομικό έρεισμα, με σκοπό τον επηρεασμό, από τον ίδιο ή από τρίτο πρόσωπο, της εξέλιξης ή του τελικού αποτελέσματος ενός αθλητικού γεγονότος, είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες ευρώ (€100.000) ή και στις δύο (2) αυτές ποινές.
Τα πιο πάνω αδικήματά καθίστανται ιδιαίτερα σοβαρά εάν διαπράχθηκαν από αθλητή ή προπονητή ή διαιτητή ο οποίος δηλώθηκε να αγωνιστεί ή να λάβει μέρος στον εν λόγω αγώνα.
Όπως διαφαίνεται απο τα πιο πάνω, το αδίκημα διαπράττεται καί απο το άτομο που προσφέρει και απο αυτό που ζητέι και απο αυτο που λαμβάνει ενώ η απόπειρα (χωρίς τέλεση της πράξης) επίσης συνιστά αδίκημα.
Τονίζεται ότι τα άτομα τα οποία έλαβαν γνώση τέτοιας παράνομης δραστηριότητας και τα οποία προβαίνουν σε καταγγελία ( γνωστοί ως whistleblowers) προστατεύονται απο τον νόμο.
Σύμφωνα με το άρθρο 20 του Νόμου πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε καταγγελία χωρίς προσωπικό όφελος στην Επιτροπή Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού ή στις οικείες ομοσπονδίες ή διωκτικές αρχές, μεταφέροντας πληροφορίες, καλόπιστα για την διάπραξη των πιο πάνω αδικημάτων προστατεύεται απο τον Νόμο και οποιαδήποτε λύση της σύμβασης του με ομάδα ή/και σωματείο συνεπεία της δήλώσης του θεωρείται άκυρη.
Τέλος, το άρθρο 16 του Νόμου υποχρεώνει άτομα τα οποία γνωρίζουν για την διάπραξη των πιο πάνω αδικημάτων, να τα αναφέρουν.
«16.-(1) Κάθε αθλητής και κάθε αθλητικός παράγοντας υποχρεούται να καταγγείλει ή να αναφέρει ή να παράσχει οποιαδήποτε πληροφορία ή στοιχεία στην Επιτροπή άμεσα, αναφορικά με πράξεις διαφθοράς στον αθλητισμό, οι οποίες υπέπεσαν στην αντίληψη του ή περιήλθαν καθ’ οποιονδήποτε τρόπο σε γνώση του ή στην κατοχή του. (2) Κάθε πρόσωπο που κατέχει άδεια αποδέκτη ή είναι κάτοχος άδειας εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου, έχει την υποχρέωση της άμεσης ενημέρωσης της Επιτροπής [1]σχετικά με οποιεσδήποτε πληροφορίες ή/και στοιχεία κατέχει, συλλέγει, ή υπέπεσαν στην αντίληψή του ή γνωρίζει με οποιοδήποτε τρόπο, είτε αυτά προκύπτουν πριν την έναρξη, κατά τη διάρκεια ή μετά τη λήξη του αθλητικού αγώνα ή/και διοργάνωσης και αφορούν ύποπτη στοιχηματική δραστηριότητα: Νοείται ότι σε περίπτωση που πρόσωπο παραλείπει να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στις διατάξεις του εδαφίου (2), η Επιτροπή ενημερώνει αμέσως την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων η οποία, ανεξαρτήτως τυχόν διάπραξης ποινικού αδικήματος, ενεργεί σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Στοιχήματος Νόμου και σε τέτοια περίπτωση, η τελευταία δύναται, αν το κρίνει σκόπιμο, να ανακαλέσει ή αναστείλει την χορηγηθείσα άδεια. (3) Πρόσωπο το οποίο εν γνώσει του παραλείπει ή συγκαλύπτει ή αποκρύπτει στοιχεία ή πληροφορίες σύμφωνα με τις διατάξεις των εδαφίων (1) ή (2) είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία (3) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εβδομήντα πέντε χιλιάδες ευρώ (€75.000) ή και τις δύο (2) αυτές ποινές: Νοείται ότι η υποχρέωση του εδαφίου (1) καλύπτει επίσης και τις περιπτώσεις όπου, η οικεία ομοσπονδία λαμβάνει από την ευρωπαϊκή ή παγκόσμια ομοσπονδία στην οποία υπάγεται, έκθεση για ύπαρξη ύποπτης στοιχηματικής δραστηριότητας ή ύποπτου για χειραγώγηση αγώνα: Νοείται περαιτέρω ότι, η υποχρέωση αναφοράς και παροχής πληροφοριών εκτείνεται σε όλα τα στοιχεία που έλαβε η εν λόγω ομοσπονδία τα οποία πρέπει να παραδίδονται αυτούσια μαζί με συνοπτική έκθεση από την οικεία ομοσπονδία στην Επιτροπή»
Παράδειγμα
Εάν ο Υ ο οποίος δωροδοκήθηκε (αλλά δέν αποδέχθηκε την δωροδοκία) να αφήσει την μπλέ ομάδα να κερδίσει στην συνέχεια καταγγέλλει τον Χ για απόπειρα δωροδοκίας στην Επιτροπή Δεοντολογίας, τότε εάν το σωματείο του λύσει την σύμβαση του εξαιτίας αυτής της καταγγελίας, δυνάμει του άρθρου 20 η λύση αυτή είναι παράνομη και ο Υ θα τυγχάνει της προστασίας του Δικαστηρίου.
Το πιο πάνω άρθρο είναι καθαρά πληροφοριακού χαρακτήρα και δέν αποτελεί νομικη συμβουλή.
[1] Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Νόμου:
«Συστήνεται πενταμελής Επιτροπή Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού (στο εξής «Επιτροπή»), η οποία απαρτίζεται από Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και τρία (3) άλλα μέλη που διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με τον Κ.Ο.Α..»
Cyprus Law Notes 