Πέραν της άδειας μητρότητας και της άδειας πατρότητας (βλέπετε σχετικά άρθρα), ο κύπριος νομοθέτης παρέχει στους εργαζόμενους γονείς δικαίωμα σε επιπρόσθετη άδεια για σκοπούς φροντίδας και ανατροφής των παιδιών τους ( η «Γονική Αδεια»). Τονίζεται ότι η Γονική Άδεια είναι άδεια χωρίς απολαβές.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 4 του Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας Nόμου 47(I)/2012, προνοεί τα εξής:
«4.-(1) Kάθε γονέας εργοδοτούμενος δικαιούται να λάβει συνολική γονική άδεια, χωρίς αποδοχές, η διάρκεια της οποίας δύναται να διαρκέσει μέχρι δεκαοκτώ (18) εβδομάδες, λόγω γέννησης ή υιοθεσίας παιδιού, με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού: Νοείται ότι στην περίπτωση χήρου γονέα, η διάρκεια της γονικής άδειας δύναται να διαρκέσει μέχρι είκοσι τρείς (23) εβδομάδες: Nοείται περαιτέρω ότι το πιο πάνω δικαίωμα είναι ατομικό και αμεταβίβαστο, εκτός από τις περιπτώσεις, στις οποίες ο ένας εκ των δύο γονέων έχει λάβει γονική άδεια τουλάχιστον δύο (2) εβδομάδων, οπόταν επιτρέπεται η μεταβίβαση δύο (2) εβδομάδων από το υπόλοιπο της συνολικής του άδειας, στο υπόλοιπο συνολικής άδειας του άλλου εκ των δύο γονέων, τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος άρθρου. (2) (α) Σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων του ενός παιδιών, το δικαίωμα των γονέων είναι αυτοτελές για το κάθε ένα από αυτά. (β) Τηρουμένης της επιφύλαξης του εδαφίου (1), σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν γεννηθεί πάνω από ένα παιδιά την ίδια μέρα, το δικαίωμα γονικής άδειας είναι δεκαοκτώ (18) εβδομάδες για κάθε παιδί. (3) Aν και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη αποφασίζουν, με κοινή συμφωνία, κάθε φορά, ποιός από τους δύο θα κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα: Νοείται ότι, με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη, και οι δυο γονείς δύνανται να κάνουν χρήση συγχρόνως του δικαιώματος αυτού.»[1]
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας Nόμου 47(I)/2012:
«6. Εργοδοτούμενος, που προτίθεται να ασκήσει το δικαίωμα της γονικής άδειας, υποχρεούται να προειδοποιήσει γραπτώς τον εργοδότη του, τρεις (3) εβδομάδες πριν από την ημερομηνία έναρξης της γονικής άδειας, για την ημερομηνία έναρξης και λήξης της εν λόγω άδειας: Νοείται ότι, στις περιπτώσεις σοβαρής ασθένειας/πάθησης παιδιού, η οποία καθορίζεται στον Πίνακα του παρόντος Νόμου, η προειδοποίηση μειώνεται σε μία (1) εβδομάδα».
Οι δικαιούχοι πρέπει να πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα:
- Να είναι εργαζόμενοι φυσικοί γονεις παιδιού/ων μεχρι και 8 ετών ή/και γονείς παιδιού δυνάμει υιοθεσίας μέχρι και 12 ετών ή/και γονείς παιδιών με αναπηρία μέχρι και 18 ετών.
- Να έχουν συμπληρώσει συνεχή απασχόληση τουλάχιστον 6 μηνών στον εργοδότη.
- Να προειδοποιήσουν γραπτώς τον εργοδότη τους, 3 εβδομάδες πριν από την ημέρα έναρξης της γονικής άδειας, και να αναφέρουν την ημέρα έναρξης και λήξης της. Στις περιπτώσεις σοβαρής ασθένειας/ πάθησης παιδιού, η προειδοποίηση μειώνεται σε 1 εβδομάδα.
Παράδειγμα
Η κυρία Μαρία η οποία έχει μια κόρη 3 ετών και η οποία εργάζεται σε ένα λογιστικό γραφείο εδώ και 4 μήνες υπό δοκιμασία, θέλει να λάβει γονική άδεια χωρίς απολαβές από τον εργοδότη της. Η κυρία Μαρία δεν έχει δικαίωμα σε γονική άδεια εφόσον δεν έχει συμπληρώσει 6 μήνες απασχόλησης στον εργοδότη της.
Διάρκεια Γονικής Άδειας
Το άρθρο 5 του Νόμου Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας προνοεί τα εξής:
«Η γονική άδεια λαμβάνεται -(α) στην περίπτωση της φυσικής μητέρας, μεταξύ του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί από τη λήξη της άδειας μητρότητας και της συμπλήρωσης του όγδοου (8ου) έτους της ηλικίας του παιδιού, (β) στην περίπτωση του φυσικού πατέρα, μεταξύ του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί από τη γέννηση του παιδιού και της συμπλήρωσης του όγδοου (8ου) έτους της ηλικίας του παιδιού, (γ) στην περίπτωση υιοθεσίας, μεταξύ του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί από τη λήξη της άδειας μητρότητας και για περίοδο οκτώ (8) ετών από την ημερομηνία υιοθεσίας, νοουμένου ότι το παιδί δεν θα υπερβεί μέχρι τότε το δωδέκατο (12ο) έτος της ηλικίας του: Νοείται ότι ο θετός πατέρας δύναται να λαμβάνει την άδεια, αμέσως μετά την υιοθεσία του παιδιού· (δ) στην περίπτωση παιδιού με αναπηρία, μέχρι το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας του παιδιού, τηρουμένων των διατάξεων του περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμου. (2) Η γονική άδεια λαμβάνεται με ελάχιστη διάρκεια μιας (1) εβδομάδας και μέγιστη διάρκεια πέντε (5) εβδομάδων, ανά ημερολογιακό έτος, στις περιπτώσεις ενός (1) ή δύο (2) παιδιών, και επτά (7) εβδομάδων για τρία (3)παιδιά και περισσότερα: Νοείται ότι, με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη, η μέγιστη διάρκεια της άδειας δύναται να υπερβαίνει τα όρια που καθορίζονται στο εδάφιο (2)».
Φυσικοί Γονείς
Μέγιστη συνολική διάρκεια Γονικής Αδειας:
- Μέχρι 18 εβδομαδες για έκαστο τέκνο μέχρι 8 ετών.
- Η άδεια αυτή δύναται να ληφθεί οποτεδήποτε μετά την λήξη της άδειας μητρότητας ή για τον πατέρα μετα την γέννηση του παιδιού αλλά πρίν το παιδί να γίνει 8 ετών.
- Η γονική άδεια μπορεί να λαμβάνεται με ελάχιστη διάρκεια μιας (1) εβδομάδας και μέγιστη διάρκεια πέντε (5) εβδομάδων, ανά ημερολογιακό έτος, στις περιπτώσεις ενός ή δύο παιδιών, ή επτά (7) εβδομάδων για τρία ή περισσότερα παιδιά.
Παράδειγμα
Η κυρία Νίκη και ο άντρας της έχουν ένα παιδί, τον Γιώργο, ο οποίος είναι 2 ετών. Η κυρία Νίκη δέν αιτήθηκε γονική άδεια μέχρι σήμερα. Η κυρία Νίκη επιθυμεί να λάβει άδεια εντός του έτους για την φροντίδα του Γιώργου. Η κυρία Νίκη δέν δικαιούται σε άδεια μικρότερη της 1 εβδομάδας για το ημερολογιακό έτος αλλα ούτε μεγαλύτερης των 5 εβδομάδων για το ημερολογιακό έτος. Μέχρι ο Γιώργος να γίνει 8 ετών η κυρία Νίκη έχει δικαίωμα σε 18 εβδομάδες άδεια, νοουμένου ότι λαμβάνεται με τρόπο που συμβαδίζει με το μέγιστο και ελάχιστο αριθμό εβδομάδων άδειας ανα έτος. (π.χ 5 εβδομάδες κάθε έτος για περίοδο 3 ετών και 3 εβδομάδες στο 4ο έτος).
Μεταβίβαση γονικής άδειας απο τον ένα γονέα στον άλλο.
Στην περίπτωση που ένας γονέας έχει λάβει γονική άδεια τουλάχιστον δύο (2) εβδομάδων, τότε μπορεί να μεταβιβάσει δύο (2) εβδομάδες από το υπόλοιπο της συνολικής του άδειας στο υπόλοιπο της συνολικής άδειας του άλλου γονέα.
Χήροι Γονείς
Στις περιπτώσεις χήρων γονέων η χρονική διάρκεια της άδειας αυξάνεται σε εικοσιτρείς (23) εβδομάδες.
Δύναται ο εργοδότης μου να αρνηθεί το δικαίωμα μου σε γονική άδεια;
Το άρθρο 7 του Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας Nόμου προνοεί τα εξής:
«O εργοδότης δύναται να αρνηθεί γραπτώς τη χορήγηση γονικής άδειας, εάν έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι ο εργοδοτούμενος δε δικαιούται σε τέτοια άδεια. Προτού αρνηθεί τη χορήγηση γονικής άδειας ο εργοδότης οφείλει να ενημερώσει γραπτώς τον εργοδοτούμενο για την πρόθεσή του να το πράξει και να τον καλέσει να υποβάλει τις παραστάσεις του επί του θέματος εντός επτά (7) ημερών. O εργοδότης υποχρεούται να λάβει υπόψη τις παραστάσεις του εργοδοτουμένου πριν αποφασίσει να αρνηθεί τη χορήγηση της γονικής άδειας. Oι λόγοι της άρνησης πρέπει να είναι αιτιολογημένοι»[2]
Όπως προκύπτει απο το πιο πάνω άρθρο, ο εργοδότης έχει δικαίωμα να αρνηθεί τη χορήγηση γονικής άδειας εάν έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι ο εργαζόμενος δεν δικαιούται τέτοια άδεια.
Τονίζεται όμως ότι θα πρέπει να ενημερώσει γραπτώς τον εργαζόμενο για την πρόθεση του να μην του χορηγήσει άδεια και να καλέσει τον εργαζόμενο να υποβάλει εντός 7 ημερών τους λόγους που πιστεύει ότι δικαιούται την άδεια.
Πριν ο εργοδότης αποφασίσει να αρνηθεί τη χορήγηση της γονικής άδειας, υποχρεούται να λάβει υπόψη τους λόγους για τους οποίους ο εργαζόμενος πιστεύει ότι δικαιούται την άδεια και εάν αρνηθεί θα πρέπει να αιτιολογήσει τους λόγους άρνησής του.
Δικαιούται ο εργοδότης μου να μου τερματίσει την γονική άδεια;
Το άρθρο 9 του Νόμου Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας προνοεί τα εξής:
«9.-(1) O εργοδοτούμενος υποχρεούται να χρησιμοποιεί τη γονική άδεια με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού για το οποίο λαμβάνεται. (2) O εργοδότης δύναται να τερματίσει τη γονική άδεια, εάν έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι η γονική άδεια χρησιμοποιείται για σκοπό άλλο από τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού για το οποίο λαμβάνεται.(3) (α) O εργοδότης υποχρεούται, πριν τερματίσει τη γονική άδεια, να ενημερώσει γραπτώς τον εργοδοτούμενο για την πρόθεσή του να το πράξει και να καλέσει τον εργοδοτούμενο να υποβάλει τις παραστάσεις του εντός επτά (7) ημερών. O εργοδότης υποχρεούται να λάβει υπόψη τις παραστάσεις του εργοδοτουμένου πριν αποφασίσει να τερματίσει τη γονική άδεια.(β) Σε περίπτωση που ο εργοδότης αποφασίσει να τερματίσει τη γονική άδεια υποχρεούται να ενημερώσει περί τούτου γραπτώς τον εργοδοτούμενο. H ειδοποίηση αυτή θα πρέπει να αναφέρει τους λόγους και την ημερομηνία του τερματισμού. H ημερομηνία εφαρμογής του τερματισμού της γονικής άδειας είναι τουλάχιστον επτά (7) ημέρες μετά την ημερομηνία της σχετικής ειδοποίησης. (γ) Σε περίπτωση τερματισμού της γονικής άδειας ο εργοδοτούμενος υποχρεούται να επιστρέψει στην εργασία του. Οποιαδήποτε περίοδος μεταξύ της ημερομηνίας επιστροφής του εργοδοτουμένου στην εργασία του και της ημερομηνίας κατά την οποία η γονική άδεια θα έληγε εάν ο εργοδοτούμενος την είχε συμπληρώσει, δε θα υπολογίζεται ως γονική άδεια».[3]
Όπως προκύπτει απο το πιο πάνω άρθρο, ο εργοδότης θα πρέπει εύλογα να πιστεύει ότι η άδεια δέν ασκείται για σκοπούς φροντίδας του παιδιού για το οποίο ζητήθηκε και θα πρέπει να ειδοποιήσει εκ των προτέρων των υπάλληλο ότι προτίθεται να του τερματίσει την άδεια και να τον καλέσει να υποβάλει τις θέσεις του εντός 7 ημερών. Αφού λάβει υπόψιν τις θέσεις του υπαλλήλου, ο εργοδότης αν αποφασίσει τον τερματισμό της άδειας θα πρέπει να στείλει 7ήμερη ειδοποίηση στον υπάλληλο εξηγώντας τους λόγους του τερματισμού της γονικής άδειας.
Τα πιο πάνω δέν αποτελούν νομική συμβουλή.
[1] Η υπογράμμιση είναι δική μου.
[2] Η υπογράμμιση είναι δική μου
[3] Η υπογράμμιση είναι δική μου.
Cyprus Law Notes 